Boedapester

P1260023

Aanhangrijtuig B412

Rijtuig B412 was één van de ooit fameuze Boedapesters.

Voor de te elektrificeren tramlijn Leiden – Den Haag – Scheveningen met doorgaande diensten naar Katwijk en Noordwijk bestelde de NZH in 1922 bij Ganz & Co – Danubius in Budapest 23 grote en kleine motor- en 27 aanhangrijtuigen. De spoorbreedte van genoemde tramlijnen was 1.435 meter ofwel normaalspoor. Aansluitend bestelde de ESM bij Ganz & Co voor de smalspoorlijn (1.00 meter) Zandvoort – Amsterdam 7 grote motor- en 13 aanhangrijtuigen. In die tijd was een bestelling van totaal 70 rijtuigen van een ongekende grootte.
De rijtuigen kregen in het midden een groot balkon met twee toegangen. Zij hadden een ruim en aantrekkelijk interieur en de rijeigenschappen waren voortreffelijk. Al snel kregen ze de bijnaam Boedapesters, naar de plaats waar ze gebouwd waren. Op zowel de lijn Leiden – Den Haag als op Zandvoort – Amsterdam trok een motorwagen één of twee aanhangrijtuigen.

Omdat bij aanrijdingen de motorwagen beschadigd raakte, er meer aanhang- dan motorrijtuigen waren en op de eindpunten de motorwagen omgereden moest worden, werd in 1930 besloten de volgorde van de rijtuigen om te draaien. Bij een drie-wagentram kwam de motorwagen in het midden en de beide aanhangrijtuigen aan het einde. Daartoe kregen de aanhangrijtuigen een stuurstand.
Er was nog een verschil tussen de grote Boedapesters op de lijnen rond Leiden en op Zandvoort – Amsterdam. De normaalsporige motorwagens hadden één stroomafnemer, de smalspoorwagens hadden twee stroomafnemers.

Na aflevering van de gelede trams, serie A601/2 – 619/20, verhuisden in 1933 twee motor- en twee aanhangrijtuigen van Leiden (normaalspoor) naar Haarlem (smalspoor) waaronder rijtuig B412. De B412 kreeg toen het nummer B464. In 1949 verhuisde nog rijtuig B410 naar Haarlem.

Op 31 augustus 1957 eindigde de tramdienst op de lijn Zandvoort – Amsterdam. Aanhangrijtuig B464 werd op 19/20 september 1957 overgebracht naar Harfsen. Het gemeentebestuur stemde niet in met een tramrijtuig op een particulier terrein, waarom de B464 een jaar later verhuisde naar Groede in Zeeland. Ook de gemeente Oostburg wilde uiteindelijk de tram weghebben. In 1973 verhuisde de B464 naar Leiden om op 13 november 1976 overgebracht te worden naar een loods op het terrein van Starlift in Voorburg.

Hier begon een enthousiaste groep tramliefhebbers aan de restauratie. Veel moest nieuw gemaakt worden zoals de draaistellen, die door Ganz-Mavag in Budapest aan de hand van de oude, maar bewaard gebleven tekeningen gemaakt werden. Bij de restauratie werd de tram teruggebracht naar de normaalsporige situatie, reden om hem terug te nummeren naar B412. Op 12 december 1985 werd de gerestaureerde B412 op een dekschuit naar Haarlem overgebracht. Vanaf toen is dit rijtuig het pronkstuk van het NZH Vervoer Museum.

Zo klonk het in deze tram.

Technische data

Lengte: 16.00 meter
Breedte:
2.35 meter
Spoorwijdte
1.435 meter (normaalspoor)
Ledig gewicht:
20.5 ton
Vermogen:
Aantal zitplaatsen: 36
Aantal staanplaatsen: 42
Fabrikant: Ganz & Co – Danubius, Budapest